مشهورترین بانوی شاعر ایران

مشهورترین بانوی شاعر ایران

۱۵ فروردین سالروز درگذشت پروین اعتصامی

(زاده ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ تبریز – درگذشته ۱۵ فروردین ۱۳۲۰ تهران)

او از کودکی، فارسی، انگلیسی و عربی را نزد پدرش آموخت و از همان زمان زیر نظر پدر و استادانی چون دهخدا و ملک‌الشعرای بهار سرودن شعر را آغاز کرد. پدر وی یوسف اعتصامی، از شاعران و مترجمان معاصر بود که در شکل‌گیری زندگی هنری پروین و کشف استعداد و گرایش وی به‌ سرودن شعر، نقش مهمی داشت. وی در ۲۸ سالگی ازدواج کرد اما به دلیل اختلاف فکری با همسرش، از او جدا شد و بعد از جدایی،  مدتی در کتابخانه دانشسرای عالی به شغل کتابداری مشغول شد.

او پیش از دومین نوبت چاپ اشعارش، بیمار شد و درگذشت. آرامگاه وی در مزار خانوادگی‌‌اش در قم است.

زادروز پروین اعتصامی “۲۵ اسفند” به‌عنوان «روز بزرگداشت پروین اعتصامی» نام‌گذاری شده است.

تنها اثر چاپ و منتشر شده از وی دیوان اشعار اوست که دارای ۶۰۶ شعر، شامل اشعاری در قالب‌های مثنوی، قطعه و قصیده است.

این سروده زیبا از اوست:

بلبل آهسته به گل گفت شبی

که مرا از تو تمنایی هست

من به پیوند تو یک رای شدم

گر ترا نیز چنین رایی هست

گفت فردا به گلستان باز آی

تا ببینی چه تماشایی هست

گر که منظور تو زیبایی ماست

هر طرف چهره زیبایی هست

پا بهرجا که نهی برگ گلی است

همه جا شاهد رعنایی هست

باغبانان همگی بیدارند

چمن و جوی مصفایی هست

قدح از لاله بگیرد نرگس

همه‌جا ساغر و صهبایی هست

نه ز مرغان چمن گمشده‌ایست

نه ز زاغ و زغن آوایی هست

نه ز گلچین حوادث خبری است

نه به گلشن اثر پایی هست

هیچکس را سر بدخویی نیست

همه را میل مدارایی هست

گفت رازی که نهان است ببین

اگرت دیده بینایی هست

هم از امروز سخن باید گفت

که خبر داشت که فردایی هست

پروین اعتصامی یکی از معروف‌ترین شاعر‌های زن دوره‌های معاصر بوده است و از او به عنوان مشهورترین شاعر زن ایرانی یاد می‌شود. او به جز شعر، یکی از شخصیت‌های برجستهٔ ادبیات فارسی در قرن بیستم بود. او آثاری در سبک‌های مختلف ادبی مانند شعر، داستان کوتاه، رمان و نمایشنامه نوشت.

رخشنده اعتصامی معروف به پروین اعتصامی در ۲۵ اسفند سال ۱۲۸۵ در تبریز به دنیا آمد، سپس در کودکی به همراه پدر خود به تهران آمد. ادبیات فارسی و ادبیات عرب را نزد پدرعالم خود آموخت. پروین به دلیل استعداد فوق‌العاده‌ای که داشت، از سن ۸ سالگی به گفتن شعر پرداخت.

خانواده شعر و ادب

پدرش یوسف اعتصامی، آشتیانی، از رجال معروف و نویسندگان و مترجمان مشهور در اواخر دوران قاجار بود و در آن زمان، مجله ادبی بهار را منتشر می‌کرد.

مادرش اختر فتوحی بود که فرزند میرزا عبدالحسین ملقب به “مُقدّم العِداله” و به نام مستعار “شوری” بود. او یکی از شاعران برجسته در دوران قاجار و اهل تبریز و آذربایجان بود.

سبک و سیاق ادبی

پروین در قصیده پیرو ناصرخسرو و اشعار او بیشتر مضمون اخلاقی و عرفانی داشتند. او تلاش می‌کرد موضوعات حکمتی و اخلاقی را با زبان ساده بیان کند تا خواننده تحت تاثیر قرار بگیرد.

او در کلام و صنایع و آداب سخنوری قدرت فوق‌العاده‌ای داشت، همچنین او علاقه خاصی به شیوه مناظره داشت که تلاش کرد این شیوه را که شیوه شاعران شمال و جنوب بود را احیاء نماید.

او اشعاری را تحت تاثیر حافظ و سعدی با ترکیب سبک خراسانی و سبک عراقی سرود.

 به طور کلی اشعار پروین شیوا، ساده و دلنشین بود. چاپ اول دیوان خود را که مقدمه آن از استاد سخن‌شناس ملک‌الشعرای بهار بود و شامل یکصد و پنجاه قصیده و مثنوی می‌شود را تقدیم پدر بزرگوار خود کرد.

سرانجام

پروین اعتصامی در تاریخ پانزدهم فروردین ۱۳۲۰ شمسی به علت ابتلا به حصبه (بیماری کلیوی) درگذشت. این اتفاق در شهر تهران رخ داد و پس از درمان ناموفق در بیمارستان، به خانه بازگشت و در همانجا درگذشت.

پروین اعتصامی پس از درگذشت در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها در شهر قم به خاک سپرده شد.

شعر سنگ قبر پروین اعتصامی

اینکه خاک سیهش بالین است اختر چرخ ادب پروین است

گر چه جز تلخی ز ایام ندید هر چه خواهی سخنش شیرین است

صاحب آنهمه گفتار امروز سائل فاتحه و یاسین است

دوستان به که ز وی یاد کنند دل بی‌دوست دلی غمگین است

خاک در دیده بسی جان فرساست سنگ بر سینه بسی سنگین است

بیند این بستر و عبرت گیرد هر که را چشم حقیقت‌بین است

هر که باشی و ز هر جا برسی آخرین منزل هستی این است

آدمی هر چه توانگر باشد چون بدین نقطه رسید مسکین است

اندر آنجا که قضا حمله کند چاره تسلیم و ادب تمکین است

زادن و کشتن و پنهان کردن دهر را رسم و ره دیرین است

خرم آنکس که در این محنت گاه خاطری را سبب تسکین است