آیا بایدن ولیعهد عربستان را تغییر می‌دهد؟

جو بایدن و حزب دموکرات ارتباطات نزدیکی با محمد بن نایف و افراد نزدیک به او دارد؛ به طوری که می توان آنها را هم پیمان یکدیگر دانست. بازداشت ها و دستگیری های گسترده ای که با دستور محمد بن سلمان صورت گرفت باعث شد تا نگاهی منفی علیه حاکمان فعلی آل سعود در حزب دموکرات شکل بگیرد. از همین رو انتظار می رود که با ورود بایدن به کاخ سفید دولت او بر بازگشت بن نایف به قدرت تاکید ویژه ای داشته باشد.
یکی دیگر از مواردی که به نگرانی های عربستان سعودی دامن می زند درخواست احتمالی دولت جدید آمریکا برای آزادی مقامات دستگیر شده است که از نظر دموکرات ها آنها افراد مناسبتری برای اداره حاکمیت در عربستان هستند. افرادی که با دموکرات ها شرکت های مشترک دارند و سرمایه گذاری هایی هم نیز در این بین انجام شده که بن سلمان علاوه بر دستگیری شاهزادگان بخشی از سرمایه های آنان را نیز تصاحب کرده است؛ البته زمانی که بن سلمان برای تصرف اموال آنان اقدام کرد با واکنش دموکرات ها روبرو شد که در نهایت بخش کوچکی از آن را تنها بدست آورد و عمده آن مبالغ به نام بن نایف در بانک های آمریکایی باقی مانده است.
نکته مهم دیگر اینکه اگر بازداشت شدگان آزاد شوند قطعا خواستار سهیم شدن در قدرت خواهند شد و داشتن سهم به معنای تقسیم حاکمیت بوده و با توجه به کدورت های فراوان این روند نمی تواند در قالب یک اقدام مشترک تداوم پیدا کند، از این رو بحث تضعیف حاکمیت فعلی برای ایجاد تغییر در آن را می توان متصور بود.
از طرفی نگاه و نوع رویکرد دموکرات ها نسبت به حاکمیت فعلی عربستان کاملا مشهود بوده است: یکی بحث قتل جمال خاشقچی، روزنامه نگار منتقد و پیگیری این پرونده، نامشروع بودن اقدام ولیعهد سعودی در زندانی کردن مخالفان و پسرعموهایش و مورد بعدی در خصوص جنگ یمن است. جنگی که آمریکا در دوره ترامپ با توجه به دریافت مبالغ هنگفت از عربستان از آن چشم پوشی می کرد.
با وجود چنین شرایطی دموکرات ها بر این باورند که حکومت عربستان با این وضع پایدار نخواهد بود؛ هر چقدر هم که ملک سلمان و بن سلمان به دنبال باج دادن به دولت جدید آمریکا باشند دموکرات ها به خوبی به این مساله واقف هستند که حکومت فعلی با توجه به انزوایش در داخل قادر به ادامه حیات نخواهد بود. مساله ای که به خوبی میزان وابستگی ریاض به واشنگتن را برای ادامه بقا نشان می دهد و مساله ای است که خود آمریکایی ها نیز به آن اذعان دارند. چنین مواردی احتمال تغییر و تحول در عربستان را افزایش می دهد و به طور خلاصه می توان سه عامل را مهم دانست:
1 ـ ارتباط نزدیک حزب دموکرات با مجموعه افراد حکومت قبلی
 2 ـ وضعیت آشفته سیاسی در داخل عربستان
3 ـ تک روی های محمد بن سلمان؛ حذف و بازداشت مخالفان
آنچه که تحلیلگران و ناظران بدان اشاره می کنند این است که از نظر دموکرات ها همکاری و تعامل با محمد بن سلمان توجیه منطقه ای و بین المللی ندارد و ادامه حضور او در قدرت می تواند شرایطی را فراهم کند که حتی آمریکا را نیز مجبور به پرداخت هزینه های سنگین کند؛ ولیعهدی ناپخته و ماجراجو که تمام تخم مرغ های خود را در سبد ترامپ گذاشت و همه امتیازات را اعطا کرد و حالا دیگر ترامپی در کاخ سفید نیست تا بتواند از مزایای او استفاده کند.
یکی دیگر از مباحثی که مطرح می شود قراردادهای منعقد شده بین ریاض و واشنگتن در دوره ترامپ است که در این خصوص باید گفت که سودی حاصل کشور آمریکا نشده و صرفا آنها را می توان قراردادهای شخصی ترامپ با عربستان دانست که جرد کوشنر نیز در آن دخیل بود. بنابراین می توان پیش بینی کرد که چنین مساله ای در محاسبات دموکرات ها منظور نخواهد شد چرا که این قراردادها بیشتر برای نشان دادن حمایت از ترامپ و نگه داشتن او در حاکمیت بود که سرانجام شرایط به گونه ای دیگر رقم خورد.
برای جمع بندی باید عنوان کنم که دموکرات ها بازگشت افراد سابق به حکومت را مایه بازگشت آرامش به عربستان می دانند چرا که در سالهای گذشته توانستند به خوبی و به دور از تنش حاکمیت را اداره کنند و منافع آمریکا را نیز در مسائلی مانند خرید اسلحه و دیگر سرمایه گذاری ها تامین کنند.
*کارشناس جهان عرب
310311