سیری در نهج‌البلاغه امیرالمومنین علی علیه‌السلام (آسیب‌‌شناسی معاشرت‌های اجتماعی)
امیرالمومنین امام علی علیه‌السلام در فرازی از نامه خود به مالک اشتر فرمودند :
« وَ إِیَّاکَ وَ الْإِعْجَابَ بِنَفْسِکَ وَ الثِّقَةَ بِمَا یُعْجِبُکَ مِنْهَا وَ حُبَّ الْإِطْرَاءِ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ أَوْثَقِ فُرَصِ الشَّیْطَانِ فِی نَفْسِهِ لِیَمْحَقَ مَا یَکُونُ مِنْ إِحْسَانِ الْمُحْسِنِینَ »
مبادا هرگز دچار خودپسندی گردی و به خوبی‌های خود اطمینان کنی، و ستایش را دوست داشته باشی، که اینها همه از بهترین فرصت‌های شیطان برای هجوم آوردن به توست، و کردار نیک، نیکوکاران را نابود سازد.
——————–
امیرالمومنین امام علی (علیه‌السلام) فرمودند :
« الْإِعْجَابُ يَمْنَعُ الِازْدِيَادَ [مِنَ الِازْدِيَادِ] »
خودپسندى مانع (بزرگ) ترقى است.
——————–
عنه عليه‌السلام ـ في رَجُلٍ يَعمَلُ العَمَلَ وَ هُوَ خائفٌ مُشفِقٌ ثُمّ يَعمَلُ شَيئا مِنَ البِرِّ فيَدخُلُهُ شِبهُ العُجبِ بِهِ ـ : هُوَ في حالِهِ الاُولى ـ و هُوَ خائفٌ ـ أحسَنُ حالاً مِنهُ في حالِ عُجبِهِ.
امام صادق عليه‌السلام ـ درباره آدمى كه گناهى مى‌كند و به سبب آن دچار ترس [از عذاب الهى] مى‌شود و بعد از آن كار خوبى انجام مى‌دهد و گونه‌اى خودپسندى او را فرا مى‌گيرد ـ فرمود : به سر بردن در همان حالت اوّلش، يعنى ترسان بودن، براى او بهتر است از حالت خودپسنديش.
——————–
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند :
« مَنْ اذْنَبَ ذَنْباً وَ هُوَ ضاحِک دَخَلَ النَّارَ وَ هُوَ باک »
کسی که گناهی مرتکب شود و بخندد، داخل آتش می‌شود در حالیکه می‌گرید.
——————–
امیرالمومنین امام علی (علیه‌السلام) فرمودند :
« وَ لَقَدْ كَانَ (صلی الله علیه وآله) يَأْكُلُ عَلَى الْأَرْضِ وَ يَجْلِسُ جِلْسَةَ الْعَبْدِ وَ يَخْصِفُ بِيَدِهِ نَعْلَهُ وَ يَرْقَعُ بِيَدِهِ ثَوْبَهُ وَ يَرْكَبُ الْحِمَارَ الْعَارِيَ وَ يُرْدِفُ خَلْفَهُ. وَ يَكُونُ السِّتْرُ عَلَى بَابِ بَيْتِهِ فَتَكُونُ فِيهِ التَّصَاوِيرُ، فَيَقُولُ يَا فُلَانَةُ لِإِحْدَى أَزْوَاجِهِ غَيِّبِيهِ عَنِّي، فَإِنِّي إِذَا نَظَرْتُ إِلَيْهِ ذَكَرْتُ الدُّنْيَا وَ زَخَارِفَهَا. »
پيامبر (صلى الله عليه وآله) روى زمين (بدون فرش) مى‌نشست و غذا مى‌خورد و با تواضع، همچون بردگان جلوس داشت، با دست خود پارگى کشف خويش را مى‌دوخت و با دست خود لباسش را وصله مى‌زد. بر مرکب برهنه سوار مى‌شد و (حتى) کسى را پشت سر خود سوار مى‌کرد. پرده‌اى بر در اتاق خود ديد که در آن تصويرهايى بود. همسرش را صدا زد و فرمود : آن را از نظرم پنهان کن که هر زمان چشمم به آن مى‌افتد به ياد دنيا و زر و زيور آن مى‌افتم.
——————–
امیرالمومنین امام علی (علیه‌السلام) فرمودند :
« مَن رَضِیَ عَن نَفسِهِ کَثُرَ السّاخِطُ عَلَیه »
اعتراض‌کنندگان انسان از خودراضی فراوانند.
——————–
پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) نقل كرده، که می‌فرماید: « خَمْسُ كَلِماتٍ فِي التَّوْراةِ وَ يَنْبَغي أَنْ تُكْتَبَ بِماءِ الذَّهَبِ أَوَّلُها حَجَرُ الْغَصْبِ فِي الدّارِ رَهْنٌ عَلَى خَرابِها وَ الْغالِبُ بِالظُّلْمِ هُوَ الْمَغْلُوبُ وَ ما ظَفَرَ مَنْ ظَفَرَ الاِثْمُ بِهِ وَ مَنْ أَقَلَّ حَقَّ اللهِ عَلَيْكَ أنْ لَا تَسْتَعِينَ بِنِعَمِهِ عَلَى مَعَاصِيهِ وَ وَجْهُكَ ماءٌ جامِدٌ يَقْطُرُ عِنْدَ السُّؤالِ فَانْظُرْ عِنْدَ مَنْ تَقْطُرُهُ »
پنج جمله در تورات آمده است كه سزاوار است با آب طلا نوشته شود :
نخستين آنها اين است كه سنگ غصبى در بناى خانه گروگان ويرانى آن است و آن كس كه با ظلم غلبه مى‌كند در حقيقت مغلوب و شكست خورده است و كسى كه از طريق گناه پيروز شود در واقع پيروز نشده است و كمترين حق خداوند بر تو اين است كه از نعمت‌هاى او براى معصيتش كمك نگيريد و آبروى تو همچون آب منجمدى است كه تقاضا آن را آب مى‌كند مراقب باش نزد چه كسى آن را آب مى‌كنى.
——————–
امیرالمومنین امام علی (علیه‌السلام) فرمودند :
« رَضِىَ بِالذُّلِ مَن كَشَفَ ضُرَّهُ لِغَيرِهِ »
به خوارى تن داده است آن كه پريشانى خويش را براى ديگرى آشكار كند.
——————–
امیرالمومنین امام علی (علیه‌السلام) فرمودند :
« صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ وَ الْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ وَ الِاحْتِمَالُ قَبْرُ الْعُيُوبِ. »
سينه انسان عاقل، صندوق راز او است و گشاده‌رويی، طناب محبت و بردباری، مخفی‌كننده عيوب است.
——————–
حضرت امام صادق (عليه‌السلام) فرمودند:
« لاَ تَسْأَلُوا إِخْوَانَكُمُ اَلْحَوَائِجَ فَيَمْنَعُوكُمْ فَتَغْضَبُونَ وَ تَكْفُرُونَ. »
از برادران خويش حاجت مخواهيد كه مبادا نپذيرند و شما خشم گيريد و كافر شويد.
——————–
حضرت امام صادق (عليه‌السلام) فرمودند:
« إِذَا بَلَغَكَ عَنْ أَخِيكَ شَيْءٌ وَ شَهِدَ أَرْبَعُونَ أَنَّهُمْ سَمِعُوهُ مِنْهُ فَقَالَ لَمْ أَقُلْ فَاقْبَلْ مِنْهُ. »
اگر از برادرت چيزى به تو گفتند و چهل گواه هم گفته باشند كه از وى شنيده‌ايم ولى او بگويد كه نگفتم از وى بپذير.
——————–
عنه عليه‌السلام ـ مِن كِتابهِ للأشتَرِ ـ : و لا تَعجَلَنَّ إلى تَصديقِ ساعٍ، فإنَّ السّاعيَ غاشٌّ و إن تَشَبَّهَ بالنّاصِحينَ.
امام على عليه‌السلام ـ در نامه خود به مالك اشتر ـ نوشت: سخن بدگوى را زود باور مكن؛ زيرا كسى كه بدگويى مى‌كند دغلكار است، هرچند چهره خيرخواهان را به خود گيرد.
——————–
امیرالمومنین امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
« لا يَسُوءَنَّكَ ما يَقولُ الناسُ فيكَ؛ فإنّهُ إن كانَ كما يَقولونَ كانَ ذَنبا عُجِّلَت عُقوبَتُهُ، و إنْ كانَ على خِلافِ ما قالوا كانَت حَسَنةً لم تَعمَلْها »
از آنچه مردم درباره تو مى‌گويند ناراحت نشو؛ زيرا اگر چنان باشد كه آنها مى‌گويند در كيفر گناه تو تعجيل شده است، و اگر چنان نباشد كه آنها گفته‌اند [غيبت آنها] حسنه‌اى باشد كه تو انجامش نداده‌اى [بلكه آنها براى تو فراهم كرده‌اند].
——————–
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
« الضَّيفُ يَنزِلُ برِزقِهِ، و يَرتَحِلُ بذُنوبِ أهلِ البيتِ »
ميهمان، روزى خود را مى‌آورد و گناهان اهل خانه را مى‌برد.
——————–
حضرت امام صادق (عليه‌السلام) فرمودند:
« اِسْتَكْثِرُوا مِنَ اَلْإِخْوَانِ فَإِنَّ لِكُلِّ مُؤْمِنٍ دَعْوَةً مُسْتَجَابَةً. وَ قَالَ اِسْتَكْثِرُوا مِنَ اَلْإِخْوَانِ فَإِنَّ لِكُلِّ مُؤْمِنٍ شَفَاعَةً. وَ قَالَ أَكْثِرُوا مِنْ مُؤَاخَاةِ اَلْمُؤْمِنِينَ فَإِنَّ لَهُمْ عِنْدَ اَللَّهِ يَداً يُكَافِيهِمْ بِهَا يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ »
برادر فراوان گيريد زيرا هر مؤمنى را دعائى است مستجاب، و برادر بسيار گيريد زيرا هر مؤمن را شفاعتى است بسيار. با مؤمنان پيمان برادرى بنديد زيرا آنان در پيش خدا حقى دارند كه روز قيامت برابر آن از وى پاداش گيرند.
ثبت دیدگاه