ویژگی‌های رفتاری پیامبر اکرم
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم از زبان سیدالشهدا علیه‌السلام
اسطوره‌ای در افق هستی
این عبارات زیبا، بخش کوچکی از ویژگی‌های رفتاری پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) است که از زبان حضرت سیدالشهداء (علیه‌السلام) توصیف شده:
* «دائمُ‌الفکر» بود؛ همیشه در تفکر بود، هرگز از فکر کردن خسته نمی‌شد؛
* «مُتِواصِلُ‌الأحزانِ» بود؛ یعنی همواره در غمِ شیرینِ باوقاری فرو رفته بود و معلوم می‌شد که غم متصلی است و بخش اعظم این غم، در دل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و سلم) بود؛ در حالی‌که معمولاً بر لبش، لبخند جاری بود؛ اما غمِ سنگین و ریشه‌داری در دل همراه او بود. آیا غمِ ناشی از درکِ یک حقیقتِ بزرگ بود؟ غمِ مردم بود؟
* «لِیسَت لَهِ راحةٌ» هرگز پیامبر را بی‌دغدغه نمی‌دیدیم، همیشه دغدغه‌ی چیزی داشت.
* «طَویلُ‌السَّکت» یعنی اهل سکوت‌های طولانی بود.
* «لایَتَکَلَّمُ فی غَیرِحاجَةٍ» جز زمانی‌که لازم و مفید بود، سخن نگفت. بنای پیامبر بر سکوت بود، اِلّا وقتی‌که حرف زدن، ضرورت و فایده‌ای می‌داشت.
* لَیِّن و اهل مدارا بود. اما توخالی و بی‌اراده نبود. باوقار بود، در عین حال ترسناک هم نبود. پیامبر همیشه در بین ما حُرمت و ابهّت داشت، اما هیچ‌وقت از او نمی‌ترسیدیم.
* نعمت هرچند اندک، نزد او بزرگ بود. بدِ هیچ‌کس و هیچ‌چیز را نمی‌گفت. هرگز برای امر دنیوی و برای منافع خود عصبانی نشد. هرگز قاه‌قاه نخندید اما همواره تبسّم بر لب داشت، ظاهر و باطنش با مردم یکی بود. در خلوت و جلوَت یک شخصیت داشت.
* رفتارش در جامعه با مردم چگونه بود؟
بنای پیامبر بر دوستی و جذب و وحدت و محبت و اُلفت با مردم بود، نه ایجاد نفرت. «کانَ یُؤَلِّفُهُم و لایُنَفِّرُهُم».
* «مَن سَألَهُ حاجَةً لَم‌یَرجِع إلا بِها أو بِمَیسورٍ مِنَ القَولِ» هرکس به پیامبر رجوع می‌کرد و از او چیزی و کمکی می‌خواست، محال بود که بی‌جواب و با دست خالی برگردد. پیغمبر اگر داشت، می‌داد و اگر نداشت، او را با کلماتِ زیبا بدرقه می‌کرد، از او عذر می‌خواست، به او آرامش می‌داد و به‌گونه‌ای سخن می‌گفت که از دادنِ آن چیز هم نزد آن فرد عزیزتر بود.
* هیچ‌کس از محضر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و آله‌و‌سلم ناراحت بیرون نمی‌رفت، حتی دشمنانش وقتی نزد ایشان می‌رفتند و در ساحت قدس او قرار می‌گرفتند، از جلسه که بیرون می‌آمدند، نمی‌توانستند از او متنفّر باشند.
* «و صارَ لَهُم أباً» برای مردم پدر بود «و صارَ عِندَه سِواء» و همۀ مردم بدون استثناء در چشم او مساوی بودند. برای هیچ‌کس بی‌دلیل، احترامی بیش از بقیه یا بی‌احترامی قائل نمی‌شد.
* اهل «تَسوِیَةُ النَّظَرِ و الإستِماعِ بَینَ‌الناس» بود. یعنی حتی نگاهش بین مردم به تساوی می‌چرخید و حتی به سخنان افراد که گوش می‌داد، به‌طرز مساوی گوش می‌داد. تا این حدّ بر حقوقِ بشر تأکید و دقت داشت.
* مجلس پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) مجلس صدق، حلم، حیاء و امانت بود. در حضور او هیچ‌وقت صدا بلند نمی‌شد. در مجلسی که او حضور داشت، همه متعادل بودند؛ همه بر اساس تقوا سخن می‌گفتند و همه متواضع بودند. به بزرگ‌ترها و مُسنّ‌ترها احترام می‌گذاشتند و با کوچکترها با مهربانی برخورد می‌کردند. «وَ یُوثِرونَ ذا الحاجةَ» و نیازمندان را بر خود مقدم می‌داشتند.
* چهره‌ی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) شاد بود، ابرو گره نمی‌کرد، مگر آنگاه که بی‌عدالتی یا منکری را می‌دید.
* «سَهِلُ الخُلق» بود؛ یعنی خیلی راحت می‌شد با او رابطه برقرار کرد.
* «لَیسَ بِفَظٍّ و لاغَلیظٍ» خَشِن و تندخو نبود.
* «و لافَحّاشٍ و لاعَیّاب» هرگز فحش بر لب او جاری نشد، عیب‌گیر نبود، عیب مردم را تعقیب نمی‌کرد.
* «و لامَدّاحٍ» در عین حال اهل مبالغه در تمجید از افراد هم نبود.
حسن رحیم‌پور ازغدی | محمد پیامبری برای همیشه (صفحه ۲۹-۳۴)
📚 کتاب شریف «معانی‌الاخبار، ص۸۲»
ثبت دیدگاه