معرفی کتاب ادب حضور به قلم محمدتقی فیاض‌بخش
ادب حضور مجموعه پنج جلدی است که به آداب و مراقبات مهم‌ترین ایام سال در نزد اهل معنا می‌پردازد؛ اوقاتی که طبق فرهنگ و سیره اهل بیت علیهم السلام فرصتی ویژه برای سیر و سلوک توحیدی معرفی شده‌اند.
این ایام عبارتند از سه ماه بزرگ رجب، شعبان و رمضان، اربعین موسوی (یعنی ماه ذی‌القعده، دهه‌ی اول ذی‌الحجه) و ایام سوگواری حسینی علیه السلام در ایام محرم و صفر.
کتاب حاضر، اثر جامع و لطیف آقای محمدتقی فیاض‌بخش، عصاره‌ی دستورات اخلاقی و عبادی و همچنین معارف توحیدی پیرامون عزاداری سیدالشهداء بنا بر مکتب تربیتی علامه طباطبایی است.
ویژگی مهم این کتاب آن است که مولف برخی لطایف و ظرایفی که خود در محضر اساتید اخلاق و سیر و سلوک، به ویژه مرحوم آیت الله سعادت‌پرور دریافت نموده، در اینجا ذکر کرده است.
دفتر پنجم این کتاب، دربارهٔ آداب و مراقبات عزاداری سیدالشهدا (ع) و دستورات زیارت اربعین است.
این کتاب به شرح آداب صحیح عزاداری برای امام حسین (ع) پرداخته و دستورهای زیارتی مخصوص آن حضرت را ارائه کرده است.
بخش اول این کتاب «آداب و مراقبات عزاداری سیدالشهداء (ع) به ویژه در محرم و صفر» و بخش دوم آن «آداب و مراقبات زیارت سیدالشهداء (ع) و راهپیمایی اربعین حسینی (ع)» نام گرفته است.
اربعین در لغت به معنی چهلم است. لذا مراسم اربعین مربوط به چهلمین روز پس از درگذشت امام حسین (ع) است که این روز مصادف است با روز بیستم ماه صفر؛ روزی که باقیماندهٔ خانوادهٔ حسین بن علی از شام به مدینه بازگشتند؛ روزی که «جابر بن عبدالله انصاری»، صحابی پیامبر اسلام، از مدینه به کربلا رسید تا به زیارت قبر حسین بن علی بشتابد.
گفته شده است که او نخستین کسی است که قبر امام حسین (ع) را زیارت کرد.
چهلمین روز پس از کشته‌شدن حسین بن علی نزد امامیه ارزشی آیینی دارد. بر اساس اعتقادات کهن، سر بریده‌شدهٔ حسین بن علی در چنین روزی به بدن وی در کربلا ملحق شده است.
در این روز، زیارت اربعین خوانده می‌شود. همچنین، در گذشته و گاه امروز، در روز اربعین برخی نقاط ایران تعزیه برگزار می‌کنند. روضه‌خوان‌ها متن روضه را براساس کتاب “روضة الشهدا” ملا حسین کاشفی می‌خوانند.
در سینه‌زنی و زنجیرزنی هم اشعاری که صاحبان ذوق و شیفتگان به اهل بیت سروده‌اند، خوانده می‌شود؛ مانند ترکیب‌بند محتشم کاشانی یا ابیاتی که شاعران آن برای مردم شناخته‌شده نیستند.
خواندن این کتاب را به کسانیکه راهی دیار عشق هستند و دوستداران مطالعه پیرامون روش زیارت امام حسین (ع) پیشنهاد می‌کنیم.
_ برشی از کتاب ادب حضور (دفتر پنجم) :
«تبیین جوهرهٔ انسانی و هدف از خلقت او، مسئلهٔ غامضی به پیچیدگی انسان است و کاربرد حلّ این معما، یک امر نظری محض نیست که نتایج آن تنها در کتاب‌های عقلی و آکادمی‌های فلسفی خلاصه شود، بلکه آثار آن در جای‌جای مباحث علمی و تربیتی و اخلاقی و روان‌شناختی ظاهر می‌گردد و هریک از مکاتب عقلی و اجتماعی، بنا بر جهان‌بینی‌های گوناگونی که در تبیین بلندای قامت انسانی دارند، تئوری‌های مختلفی در حلّ این معما ارائه کرده‌اند.
در این میان، خداوند متعال، با بیانی کوتاه و پرمعنا، فلسفهٔ خلقت انسان را در «عبادت» بیان می‌نماید و می‌فرماید:
و جن و انس را نیافریدم، مگر برای آنکه مرا بپرستند.
ولی با مراجعه به آیات دیگر، روشن می‌شود که عبادت، خود نیز مقدّمه‌ای برای رسیدن به مقام یقین به توحید است؛ چنان‌که خطاب به رسول اکرم (ص) می‌فرماید:
و پروردگارت را پرستش کن، تا برای تو یقین فرارسد.
بنابراین، عبادت از یک سو به معنای ابراز نهایت خضوع و ارادت و ادب به ساحت الهی و ابزاری برای رسانیدن انسان به مقام «یقین» است، و از سوی دیگر، انسانیت انسان و جوهرهٔ ارزش انسان در بارگاه الهی، با عبادت از سرِ یقین رقم می‌خورد.
بدین ترتیب، یقین حقیقتی ذومراتب است که کمترین مرتبهٔ آن از یقین علمی به توحید و اسماء و صفات الهی آغاز می‌شود، و در مراتب بعد، به یقین عینی و حقّ‌الیقین منتهی می‌گردد. در این میان، گوهر «عقل» با همهٔ مقام والایی که در نهاد انسان دارد، او را حداکثر تا مقام علم‌الیقین همراهی می‌کند و از ابراز نظر در مراتب بالاتر خاموش است. به این ترتیب، گوهر انسانی در لایه‌های عمیق‌تر از عقل، با مقام «ولایت» رقم می‌خورد؛ که خداوند در قرآن از آن با تعابیر گوناگونی از قبیل مقام «خلافت» و یا «امانت» یاد کرده است و در چند و چون آن، با لسانی رمزگونه خطاب به ملکوتیان فرموده:
پس زمانی که اندامش را درست و نیکو نمودم و از روح خود در او دمیدم، بر او سجده کنید.»
ثبت دیدگاه