شرط تجارت و بازرگانی

شرط تجارت و بازرگانی

روزی دو بازرگان به حساب معامله‌هایشان می‌رسیدند. در پایان، یکی از آن دو به دیگری گفت:

طبق حسابی که کردیم من یک دینار به تو بدهکار هستم.

بازرگان دیگر گفت:

اشتباه می‌کنی! تو یک و نیم‌دینار به من بدهکار هستی؟

آن دو بر سر نیم‌دینار با هم اختلاف پیدا کردند و تا ظهر برای حل آن با هم حرف زدند اما باز هم اختلاف، سر جایش ماند. هر دو بازرگان از دست هم خشمگین شدند و با سر و صدا تا غروب آفتاب با هم درگیر بودند. سرانجام بازرگان اولی خسته شد و گفت:

بسیار خوب! تو درست می‌گویی! یک روز وقت ما به خاطر نیم‌دینار به هدر رفت.

سپس یک و نیم‌دینار به بازرگان دوم داد. بازرگان دوم پول را گرفت و به سمت خانه‌اش به راه افتاد. شاگرد بازرگان اولی، پشت سر بازرگان دوم دوید و خودش را به او رساند و گفت:

آقا، انعام من چی شد؟

بازرگان، ده دینار به شاگرد همکارش انعام داد. وقتی شاگرد برگشت، بازرگان اولی به او گفت:

مگر تو دیوانه‌ای پسر؟! کسی که به‌ خاطر نیم‌ دینار، یک روز وقت خودش و مرا به هدر داد چگونه به تو انعام می دهد؟!

شاگرد، ده دینار انعام بازرگان دومی را به اربابش نشان داد. آن مرد خیلی تعجب کرد و در پی همکارش دوید و وقتی به او رسید با حیرت از او پرسید:

آخر تو که به خاطر نیم‌دینار این همه بحث و سر و صدا کردی، چگونه به شاگرد من انعام دادی؟!

بازرگان دومی پاسخ داد:

تعجب نکن دوست من، اگر کسی در وقت معامله نیم‌دینار زیان کند در واقع به اندازه نیمی از عمرش زیان کرده است چون شرط تجارت و بازرگانی حکم می‌کند که هیچ مبلغی را نباید نادیده گرفت و همه چیز را باید به حساب آورد، اما اگر کسی در موقع بخشش و کمک به دیگران گرفتار بی‌انصافی و مال‌پرستی شود و از کمک کردن خودداری کند، نشان داده که پست‌فطرت و خسیس است. پس من نه می‌خواهم به اندازه نیمی از عمرم زیان کنم و نه حاضرم پست‌فطرت و خسیس باشم.