درباره لیله الهریر
در معنای لغوی «الهریر» گفته اند: به زوزه سگ در شب های سرد زمستانی هریر گفته میشود.
به دلیل سر و صدای زیاد جنگجویان و تحت فشار قرارگرفتن معاویه ابن ابی سفیان و ترسیدن او از شدت درگیری و پیروزی سپاه عراق، هریر نام گرفته است؛ چرا که هریر به ناله سگ در سرمای سخت گویند.
لیلة الهریر، شب سختی در جنگ صفین بود که لشکر مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام و معاویه در آن شب به جنگ پرداختند و عده بسیاری از دو طرف کشته شدند؛ به گفته نصر بن مزاحم عطار منقری در آن شب جز صدای چكاچک شمشیر كه در دل مردان، هول‌انگیزتر از بانگ رعد و فرو ریختن هراس آور كوهها بود، صدایی به گوش نمی‌رسید.
آن شب چندان جنگیدند كه نیزه ها همه در هم شكست و در کمانها تیری نماند، سپس دست به شمشیر بردند؛
در این واقعه نبردی سهمگین روی داد که تا انتهای شب هم طول کشید و به این ترتیب، «یوم الهریر و لیلة الهریر» نامی شد که آن روز و شب سخت و طولانی را در تاریخ ماندگار کرد. درگیریها آن چنان شدید بود که نیروهای طرفین نتوانستند نماز بخوانند.
در لیلة الهریر, حضرت علی عليه‌السلام ذوالفقار بدست و سوار بر اسب پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم شمشير مى‌زد و به هر شمشيرى كه مى‌زد، تکبیر مىگفت و شجاعى را به خاك مى‌افكند.
مقتولين به دست آن حضرت در آن شب، بيش از 500 نفر نقل شده است و تا صبح مشغول جنگ بودند؛ به گونه‌اى كه ذوالفقار چند مرتبه خميده شد و آن بزرگوار با زانوى مبارك آن را راست نمودند. آن شب از همه جا ناله زخمیها به گوش میرسد.
- حضرت علی علیهالسلام در آن شب پس از حمد و ستایش خدا خطاب به سپاهیان خود گفت:
«أیها الناس! قد بلغ لکم الأمر و بعد و کم ما قد رأیتم و لم یبق منهم الا آخر نفس و ان الأمور اذا أقبلت اعتبر آخرها بأولها و قد صبر لکم القوم علی غیر دین حتی بلغنا منهم ما بلغنا و انا غاد علیهم بالغداة أحاکهم الی الله عزوجل»
(ای مردم، كار بر شما و بر دشمن بدین قرار رسیده كه بینید جز واپسیندم دشمن باقی نمانده است، چون امور رخ دهد، پایان آن را می‌توان از آغازش شناخت. آن قوم به مرادی جز دینداری در برابر شما ایستادگی و لجاجت به خرج دادند تا به دست ما بدین وضع دچارآمدند. من فردا صبحگاهان بر آنان می‌تازم و در پیشگاه خدای عزوجل به داوریشان می کشانم» سپس برای پیروزی لشکر خود دعا کرد.
در آن شب اشعث بن قیس نیز به بیان خطبه پرداخت. اشعث با بیان عدم ترس از ادامه جنگ، ادامه جنگ را به صلاح اعراب ندانست و گفت:
«ای توده مسلمان، دیدید كه دیروز بر شما چه گذشت و چه اندازه از (دلیران) عرب نابود شدند؛ به خدا سوگند من بدین عمری كه به خواست خدا سپری كرده‌ام، هرگز روزی چنین (صعب) ندیده بودم.
هان، حاضران به غایبان باز گویند:
به راستی اگر ما فردا از پیكار باز نایستیم، نسل عرب یكسره نیست و نابود میشود و حرمت‌هایی كه باید نگه داشته شود، جمله تباه میگردد. به خدا سوگند من این سخنان را از روی هراس از مرگ نمی‌گویم، لیكن من مردی كهنسالم و بر زنان و فرزندان پروا دارم كه اگر فردا همه نابود شویم، چه بر سر آنان خواهد آمد.»
معاویه از این سخنان اشعث تمجید کرده و وی را ستود؛ شامیان نیز چنین سخنانی را خطاب به کوفیان بر زبان راندند و مقدمات پیشنهاد عمرو عاص مبنی بر قرآن به سر نیزهها کردن و به دنبال آن جریان حکمیت فراهم شد. (وقعة صفین، ص۴۸۱(
روز هریر نیز مانند شب آن، با جنگ و خونریزی همراه بود. سپاهیان دوطرف به جنگ ادامه دادند؛ گزارش‌ها حاکی از کسوف خورشید در این روز است.
با کسوف خورشید، جنگ کمی آرام گرفت؛ ولی پس از باز شدن، دوباره دو گروه به پیکار پرداختند و از طرفین بسیاری کشته شدند.
در این جنگ، بسیاری از صحابه پیغمبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم کشته شدند که برخی از منابع تعداد آنها را تا سیصد نفر برآورد می کنند.
از جمله کسانی که در صفین در رکاب امیرمؤمنان علی علیهالسلام در صفین به شهادت رسیدند:
عمار یاسر، خزیمة ذو الشهادتین، هاشم بن عتبه، (هاشم مرقال)، ابو فضاله انصاری از بدریون، سهیل بن عمرو الانصاری از بدریون، عبدالله بن بدیل و برادرش، عبدالله بن کعب مرادی، ابو عمره انصاری، ابو حازم البجلی، جندب بن زهیر العامری، محمد بن سلیمان، سعد بن الحارث، عبدالله بن ارقم، یعلی بن امیه و ….
ثبت دیدگاه