بی‌تفاوتی به بحران انسانی فاجعه غزه
غزه در سوگ، امت در خواب؟ شمر زمانه‌ات را بشناس
فاجعه غزه، محکی برای ارزیابی اخلاق و وجدان جهانی و منطقه‌ای است. بی‌تفاوتی به این بحران انسانی، مغایر با اصول اخلاقی و ارزش‌های دینی و نوعی بی‌عملی در قبال نقض حقوق بشر و حقوق بین‌الملل است. سکوت جامعه جهانی، به ویژه کشورهای اسلامی، کارآمدی نهادهای بین‌المللی و سازوکارهای حقوقی و اخلاقی را زیر سوال می‌برد. این وضعیت، از منظر روان‌شناسی اجتماعی، بی‌حسی روانی یا فاصله‌گیری اخلاقی و از دیدگاه علوم سیاسی، شکاف بین گفتمان حقوق بشر و واقعیت‌های ژئوپلیتیکی را نشان می‌دهد و ضرورت بازنگری در ساختارهای تصمیم‌گیری بین‌المللی را برجسته می‌کند.
غزه، سال‌هاست که زیر آتش و خون، مقاومت و ایستادگی را معنا می‌کند. کودکان، زنان، و مردان بی‌دفاع، هر روز قربانی خشونت و بی‌عدالتی می‌شوند. اما متأسفانه، این فجایع با بی‌تفاوتی و سکوت بسیاری از مسلمانان مواجه شده است. در حالی که قلب‌ها باید برای این درد به تپش درآیند، سکوتی سنگین سایه افکنده است.
این سکوت، در حالی رخ می‌دهد که پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند: «مَنْ سَمِعَ رَجُلاً ینادی یا لَلْمُسْلِمینْ فَلَمْ یجِبْهُ فَلَیسَ بِمُسْلِم» (هرکس صدای مظلومی را بشنود که از مسلمانان کمک می‌طلبد، و به کمک او نشتابد مسلمان نیست). این حدیث شریف، وظیفه شرعی و اخلاقی هر مسلمانی را در یاری رساندن به مظلومان، به ویژه مسلمانان غزه، مشخص می‌کند.
شهید مطهری با بصیرتی مثال‌زدنی، همواره بر ضرورت شناخت شمر زمانه تأکید می‌کردند. این سخن هشداری است به تمام مسلمانان چرا که ایشان می‌فرمود: «اگر حسین بن علی بود می‌گفت: اگر می‌خواهی برای من عزاداری كنی، برای من سینه و زنجیر بزنی، شعار امروز تو باید فلسطین باشد. شمر امروز موشه‌دایان است شمر هزار و سیصد سال پیش مُرد، شمر امروز را بشناس! شمر امروز ما اسرائیل است ما باید به داد مردم فلسطین برسیم.»
مراسم عزاداری اهل‌بیت (ع)، سنتی کهن در جوامع اسلامی، کارکردهای فراوانی دارد؛ پیوندهای اجتماعی را عمق می‌بخشد، هویت جمعی را تقویت کرده و ارزش‌های دینی را به نسل‌ها منتقل می‌کند. اما نباید غافل بود که هدف غایی، محدود به مناسک نیست، بلکه الگوگیری از امام حسین(ع) در مبارزه با ظلم است. از دیدگاه جامعه‌شناسی، عزاداری‌ها کنشی جمعی برای بسیج منابع و ایجاد همبستگی هستند. اما اگر این کنش‌ها هدفمند نباشند، کارایی خود را از دست می‌دهند و به رفتارهای نمادین تبدیل می‌شوند. پس ضروری است که عزاداری‌ها با رویکردی انتقادی، فرصتی برای بازاندیشی در مسائل جامعه و ارائه راهکار باشند. به عبارت دیگر، عزاداری‌ها باید به بیداری افکار عمومی کمک کرده و زمینه مشارکت در حمایت از مظلومان و مبارزه با ظالمان را فراهم کنند. چنانکه امام موسی‌صدر از پیشتازان مبارزه با اسرائیل فرمودند: «حسینیه را حسینیه نمی‌دانم مگر آنکه دلاورانی را برای نبرد با دشمن اسرائیلی فارغ‌التحصیل کند.»
وضعیت وخیم غزه، در کنار درد و رنج بی‌پایان ساکنان آن، پرسش‌های جدی در مورد مسئولیت‌پذیری و تعهدات اخلاقی جامعه جهانی، به‌ویژه مسلمانان، مطرح می‌سازد. بی‌تفاوتی مشهود در قبال این بحران انسانی، نشان‌دهنده شکاف عمیقی میان ارزش‌های دینی و انسانیِ مورد ادعا و عملکردِ واقعی است. این در حالی است که آموزه‌های اسلامی بر حمایت از مظلوم و ایستادگی در برابر ظالم تاکید فراوان دارند. سکوت و انفعال جوامع اسلامی در این شرایط، نه تنها به تداوم بی‌عدالتی کمک می‌کند، بلکه اعتبار و جایگاه آن‌ها را در معادلات جهانی زیر سوال می‌برد. بنابراین، ضروری است مسلمانان با بازنگری در رویکردها و اتخاذ مواضع قاطع‌تر، به وظیفه دینی و انسانی خود در قبال مردم غزه عمل کنند.
حوریه طبیبیان (عضو شورای انجمن علمی پژوهشی تعلیم و تربیت)
ثبت دیدگاه