آهنگ‌هایی که از سمت پیروز انتخابات به گوش می‌رسد

نرگس کیانی: سال ۷۶ نخستین سالی بود که سینماگران وارد عرصه انتخابات ریاست جمهوری شدند و در طول مبارزات انتخاباتی، درباره هر کاندیدا سه فیلم نیم ساعته از تلویزیون پخش شد.

طبق اطلاعیه صداوسیما  در آن سال، هر کاندیدا حق داشت سه برنامه به تلویزیون ارائه دهد و در دو برنامه اول دیدگاه‌های خود را مطرح کند و در سومی به زندگی‌اش در هر قالبی که برای شناسایی خود مناسب می‌داند بپردازد. در این میان بعضی از فیلمسازان به ابتکارهای جالبی دست زدند و بعضی هم کلیشه‌ای عمل کردند.

این سرآغاز استفاده سیاستمداران از هنر اهالی دنیای تصویر در انتخابات ریاست جمهوری بود و از سوی دیگر از آن‌جا که بر سر این نکته که موسیقی در برانگیختن احساسات و تهیج‌مان نقشی انکارناپذیر دارد حرفی نیست، پس موسیقی را هم به خدمت گرفتند تا احساساتی را برانگیزند که گاه اندوه بود و گاه لرزشی از خوشی که در اندام‌مان جاری می‌شد و گاه‌وبیگاه شوری که وامی‌داشتمان گامی برداریم و مگر می‌توان سیاستمدار بود و از این تاثیر بی‌اطلاع؟

اگر از سمت نزدیک‌ترین به سوی دورترین برویم و تمرکزمان را بر کاندیدای پیروز انتخابات بگذاریم در سال ۱۳۹۶ «دوباره ایرانِ» حجت اشرف‌زاده را با ترجیع‌بندِ «دوباره لبخند، دوباره پیوند، دوباره پیمان، دوباره ایرانِ» به یاد می‌آوریم و در سال ۱۳۹۲ «طلای سیاه» با صدای مانی رهنما و موخره «پاشو از کنار ساحل، بسه هرچی گریه کردی/ دوباره بیا تو میدون، حالا تو مرد نبردی» را.

«آرمان تو/ آورد پیام انقلابمان به یاد/ زنده‌باد نام تو احمدی‌نژاد» با استفاده از ملودی «ای ایران، ای مرز پُرگهر» در سال ۱۳۸۸ و «مردی از جنس مردم» در سال ۱۳۸۴ که هر دو توسط گروه کُر اجرا شدند و دومی با «پیچیده تو شهر و کوچه دوباره بوی رجایی» بر شباهتی که نامزد پیروز در انتخابات خود بر آن تاکید داشت، انگشت گذاشته بود.

در سال‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۷۶ نمی‌توان قطعاتی را یافت که مشخصا برای نامزد پیروز خوانده شده باشند و پیش از آن نیز هنوز سیاستمداران و دولتمردان به صرافت استفاده از موسیقی برای برانگیختن احساسات آدم‌ها نیافتاده بودند.  

تنها وقتی نیازتان داریم، به سراغ‌تان می‌آییم

گلایه‌های همیشگی اهالی موسیقی از سیاستمداران و دولتمردان نکته‌ای نیست که بر کسی پوشیده باشد. از دشواری‌ها و تنگناها برای اخذ مجوز تولید و انتشار تا کمرهایی که زیر بار فشار اقتصادی خم می‌شوند و از عدم رعایت کپی رایت تا احضارهای گاه و بیگاه برای پاسخگویی در مورد این که چرا چنین کردند و چنان نه.

کسی این روزها به اهالی موسیقی پاسخ نمی‌دهد که چرا علی‌رغم بازگشایی سالن‌های تئاتر، سینماها و گالری‌ها پس از اندکی فروکش کردن موج کرونا، کنسرت‌ها به راه نمی‌افتند؟! و چرا در حالی که می‌دانیم ممر درآمد موسیقی‌دانان یا تدریس است یا ساخت و انتشار آلبوم و تک آهنگ یا برگزاری کنسرت، از خود نمی‌پرسیم از دست رفتن امکان تدریس و برگزاری کنسرت در شرایط تحت تاثیر شیوع کرونا چه تاثیری بر وضعیت اقتصادی اهالی این هنر گذاشته است؟! و آیا آن‌ها توانسته‌اند زندگی‌شان را تنها از مسیر ساخت و انتشار آلبوم و تک آهنگ بگذرانند؟! و آیا این هنرمندان اساسا در چشم ما وجود خارجی دارند یا نامرئی‌اند؟! 

مفتخر باشید که از اثرتان استفاده می‌کنیم بی آن که اجازه بگیریم! 

آن‌چه در این میان از همه عجیب‌تر است این است که کسانی که تا پیش از رسیدن به بازه زمانی انتخابات نامرئی بوده‌اند، در این مقطع زمانی هنرشان بی آن که خود مطلع شوند و اجازه دهند به آسانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و نمود عینی‌اش در انتخابات پیش رو استفاده از بخشی از اثر «ایران من» از همایون شجریان و سهراب پورناظری در مناظره‌های انتخاباتی، استفاده از «جان ایران» کاری از محمد معتمدی در مستند تبلیغاتی یکی از نامزدها و استفاده از موسیقی سریال «شوق پرواز» در مستند تبلیغاتی نامزدی دیگر است.

عدم رعایت کپی‌رایت کاری است که ظاهرا صداوسیما به انجام آن عادت دارد و پررنگ‌ترین نمونه‌هایش که به شکایت صاحبان اثر یا بازماندگان‌شان از این سازمان منجر شد دعوای حقوقی زنده‌یاد محمدرضا شجریان و زنده‌یاد فرهاد مهراد بود. از جمله دیگر ستاره‌های عرصه موسیقی که همواره به پخش بدون اجازه در صداوسیما معترض بوده و هست می‌توان به شهرام ناظری اشاره کرد.

جای تاسف است که رعایت نکردن کپی رایت در ایران تا حدی پیش رفته است که نامزدهای ریاست جمهوری که می‌بایست نمادی از قانون‌مداری باشند هم به آن بی‌توجه‌اند و به گونه‌ای رفتار می‌کنند که گویی اطلاع ندارند اگر می‌خواهند از اثر هنرمندی استفاده کنند ملزم به کسب اجازه از او و پرداخت حق و حقوق مادی و معنوی‌اش هستند و نمی‌توان از هنرمند توقع داشت نه تنها در پی این حق و حقوق نباشد که به استفاده ما از اثرش مفتخر هم باشد!

                این مطلب را هم بخوانید: 

            ◾️ وقتی نامزدهای انتخابات برای فرهنگ و هنر شعار هم نمی‌دهند!

۵۸۲۵۹