نکاتی از دعای تحویل سال
بسم الله الرحمن الرحیم
در باب دعای تحویل سال
✍مقدمه:
با وجود عدم صحّت سند از دعای تحویل سال، با تأمّلی در محتوا و مضمون دعا، نکات مهمی برداشت می‌شود.
۱. جمله اول (یا مُقلّب القُلوبَ و الأبصار) و جمله دوم (یا مُدبّر اللّیل و النّهار) هر کدام محذوفی دارند که از قرینه جمله سوم (یا مُحوّل الحول و الأحوال حوّل حالنا الی أحسن الحال) که کامل آمده به دست می‌آید،
۲. به قرینه فعل امر (حوّل) در جمله سوم، محذوف جمله اول و دوم به دست می‌آید
محذوف جمله اول (فعل امر قلّب یعنی خدایا منقلب کن) به قرینه مقلّب
و محذوف جمله دوم (فعل امر دبّر یعنی خدایا تدبیر کن) است به قرینه یا مدبّر
۳. جمله اول با ذکر محذوف می‌شود: یا مقلب القُلوبَ و الابصار قلّب قلوبنا الی احسن القلب
احسن القلب مطابق روایات:
رُوِیَ عَن رَسُولِ الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم) قال:
اَلْقَلبُ ثَلاثَهُ اَنْوَاعٍ: قَلْبٌ مَشْغولٌ بِالدُّنْیَا وَ قَلْبٌ مَشْغولٌ بِالْعُقْبَی وَ قَلْبٌ مَشْغولٌ بِالْمَوْلَی.وَ اَمَّا الْقَلْبُ الْمَشْغولُ بِالدُّنْیَا لَهُ الشِّدَّهُ وَ الْبَلاءُ وَ اَمَّا الْقَلْبُ الْمَشْغولُ بِالْعُقْبَی فَلَهُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَی وَ اَمَّا الْقَلْبُ الْمَشْغولُ بِالْمَوْلَی فَلَهُ الدُّنْیَا وَ الْعُقْبَی وَ الْمَوْلَی.
ترجمه حدیث: روایت از پیغمبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) منقول است که حضرت فرمودند قلب‌ها سه نوعند: ۱- قلبی که مشغول و وابسته به دنیا است. ۲- قلبی که مشغول به تنعّمات اخروی است. ۳- قلبی که وابسته به مولا است. اما آن قلبی که سرگرم و وابسته به دنیا است، همیشه دچار سختی و گرفتاری است. و آن قلبی که وابسته به تنعّمات اخروی است به درجات و مراتب بالایی می‌رسد. و قلبی که دلبسته به مولا (خدا) است، هم دنیا دارد، هم آخرت را دارد و هم خدا را دارد.
احسن‌القلب در قرآن:
۱. قلب سلیم:
و آن قلبی است مخلص برای خدا و خالی از کفر و نفاق و هرگونه پستی.
{ إِلَّا مَنْ أَتَی اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ }
۲. قلب مُنیب
و آن قلبی است که همیشه درحال برگشت و توبه به سوی خدا و بر طاعت خدا استوار و پابرجاست.
{مَنْ خَشِیَ الرَّحْمَن بِالْغَیْبِ وَجَاء بِقَلْبٍ مُّنِیبٍ}
۳. قلب مُخبِت
و آن قلبی است فروتن و آرام یافته به ذکر خداست و هیچ وقت بین افراد قضاوت نمی‌کند. { فتُخْبِتَ لَهُ قلُوبُهُمْ }
۴. قلب وَجِل
و آن قلبی است که از یاد خدا می‌لرزد که مبادا عمل وی به درگاه خدا قبول نشود و از عذاب خدا نجات نیابد. { وَالَّذِینَ یُؤْتُونَ مَا آتَوا وَّ قُلُوبُهُمْ وَجِلَهٌ أَنَّهُمْ إِلَی رَبِّهِمْ رَاجِعُونَ }
۵. قلب تَقِیّ
و آن قلبی است که به احکام خدا احترام می‌گذارد. { ذَلِکَ وَمَن یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَی الْقُلُوبِ }
۶. قلب مَهدِیّ
و آن قلبی است که تسلیم امر خدا و راضی به قضا و قدر پروردگار است .{وَمَن یُؤْمِن بِاللَّهِ یَهْدِ قَلْبَهُ
۷. قلب مُطمئن
و آن قلبی است که با یاد خدا و توحیدش آرام می‌گیرد.{ وتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکْرِ اللّه}
۸. قلب حَیّ:
و آن قلب زنده‌ای است که از شنیدن پندهای قرآنی و داستان‌های امت‌های گذشته که با گناه و طغیان هلاک شدند پند و اندرز می‌گیرد. { إِنَّ فِی ذَلِکَ لَذِکْرَی لِمَن کَانَ لَهُ قَلْبٌ }
۴. جمله دوم طبق قرینه (یا مدبّر) این گونه می‌شود یا مدبّر اللیل و النهار دبّر امورنا احسن التدبیر
یعنی ای کسی که شب و روز را تنظیم و تدبیر می‌کنی همه امور ما را به نیکوترین تدبیر، مدیریت کن
(چون عقل و علم ما ناقص است و به همه مصالح و مفاسد خود آگاهی نداریم)
۵. به داشتن حال خوب إکتفا نکنیم بلکه
احسن الحال را بخواهیم. ۶. محوّل و مدبّر فقط خداست لاحول ولا قوة الا بالله العلی العظیم، پس فقط باید از او خواست
۷. از کسی که آسمان و زمین (شب وروز) در تحت ولایت و تدبیر اوست اصلاح و تحول خود را می‌خواهیم که برای او آسان است
۸. اگر همه به بهترین حال در بیاییم جهان می‌شود زیبا مانند زیبائی خلقت (گردش منظم شب و روز یعنی درس بهترین حال)
۹. تا خدا اراده نکند توفیق تحول نیست
خدا ارحم‌الراحمین و احسن‌الخالقین است با اراده جدی بخواهیم که احسن‌الحال به ما بدهد باید همت وحرکت کرد
۱۰. قلب و باطن که اصلاح بشود حال انسان خوب می‌شود قلب اگر فقط خانه خدا شد حال انسان هم می‌شود رنگ الهی و این یعنی احسن‌الحال.
ثبت دیدگاه