مداح خوش‌نفسی که می‌تواند بنای مداحی را ارتقا دهد/ سیدمهدی حسینی: از حاج قربون بسیار آموختم!
نهمین نشست از سلسله جلسات علمی آهات با موضوع تحلیل مدیحه‌سرایی سالِ قبل سید مهدی حسینی برگزار شد. او گفت: با «حاج قربون» ارتباط نزدیکی دارم. او اهل سکوت است و من تلاش کردم تصویری از او آموزش ببینم. البته نکاتی را هم به ضرورت می‌گوید.
خبرگزاری فارس ـ حوزه مسجد و هیأت ـ امیرحسین کسائی: نهمین نشست از سلسله جلسات علمی آهات با موضوع تحلیل مدیحه‌سرایی محرم و صفر سالِ قبل سیدمهدی حسینی با حضور این مداح، حجت‌الاسلام جواد محمدزمانی شاعر و نوحه‌سرا و محمود حبیبی کسبی شاعر به عنوان منتقدان هنری و سیدروح‌الله سیدی دانش‌آموخته دانشگاه باقرالعلوم(ع) به عنوان منتقد اجتماعی و محمدمهدی سیار دبیر علمی این نشست برگزار شد.
محمدمهدی سیار شاعر و نوحه‌سرا
سیدمهدی حسینی، مداح جوان و خوش نفسی است
محمدمهدی سیار شاعر و نوحه‌سرا در ابتدای این نشست اظهار داشت: امیدواریم این نشست‌ها و گفت‌وگوها در ارتقای مباحث فرهنگی، هنری و اجتماعی کشور و ارتقای کار مداحی اثرگذار باشد و شامل عنایت صاحبان این مجالس هم قرار گیرد. سیدمهدی حسینی از مداحان جوان و خوش نفس و صاحب سبک هستیم که در سال‌های اخیر توانسته در عرصه مداحی پیشرفت بسیاری داشته است که در حوزه‌های فرهنگی، هنری و اجتماعی آثار او نقد و تحلیل خواهد شد.
سیدمهدی حسینی، مداح اهل بیت
این دغدغه‌مندی نسبت به تحلیل مداحی‌ها را به فال نیک می‌گیرم
سیدمهدی حسینی مداح اهل بیت(ع) در ابتدای این نشست گفت: این جلسه را به فال نیک می‌گیریم که افرادی دغدغه در باب مداحی دارند و آماده‌ام تا نقد و نظرات را بشنوم تا ان شاء الله بتوانم برای جلسات بعدی مورد استفاده قرار دهم. امروز کاملاً شنونده هستم تا بهره ببرم.
یکی از راه‌حل‌ها برای حل ازهم گسیختگی ساختار فرهنگی، بازگشت هیأت ها به مساجد است
سیدروح‌الله سیدی دانش‌آموخته دانشگاه باقرالعلوم(ع) در این نشست با اشاره به نظر انتقادی سیدمهدی حسینی در برنامه جهان‌آرا نسبت به اوضاع مداحی امروز گفت: او در این برنامه انتقاد کرد که مداحان امروز مسأله‌محور نیستند یعنی مداحان با بدنه اجتماعی اتصال ندارند. در دوران گذشته این نگاه در مداحی را تجربه نکرده بودیم. در دوران دفاع مقدس و دوران مبارزات انقلاب همواره مداحی و مرثیه با حماسه پیوند خورده بود. آثار حاج صادق آهنگران و حاج منصور ارضی و دیگر مداحان فعال در جبهه یا پشت آن بررسی می‌کنیم، فضای کربلا به فضای امروز گره می‌خورد و این گره خوردن به واسطه ظرفیت عاشورا و حماسه جنگ ملموس است و فرهنگ عمومی هم می‌پذیرد.
سیدروح‌الله سیدی استاد دانشگاه
وی با اشاره به اینکه با پایان جنگ محتوای آن فرهنگ در شعر و هنر ما باقی می‌ماند و با مسأله گذشته خود گفت‌وگو می‌کند، تصریح کرد: فضای اجتماعی به سمت نظم اجتماعی پیش می‌رود و باید گشت و ادبیات مناسب برای این گفت‌وگو را پیدا کرد. به عنوان مثال در مداحی سنتی فضای پندیات و اخلاق را خیلی می‌توان متناظر این وضعیت دید. افرادی همچون حاج منصور ارضی، حاج علی انسانی و دیگر مداحان سنتی به سمت موعظه پیش می‌روند، اما در اواخر دهه ۷۰ جریانات فرهنگی مدرن با لوازم رسانه‌ای و تکنولوژی خاص دگرگونی خاصی در هیأت‌ها ایجاد می‌کند تا جایی که مداح نمی‌داند ذائقه مخاطب را بگیرد یا نسبت به سنت خود وفادار باشد. این وضعیت سه طیف مداح را ایجاد می‌کند؛ دسته اول که سراغ فرم و مخاطب می‌روند و عده‌ای دیگر همان فضای سنتی ادامه می‌دهند و دسته سومی هم کج‌دار و مریز با تجربه بالا می‌آیند. مزیت سیدمهدی حسینی این است که پشتوانه سنتی قوی به نام حاج علی قربانی یا همان «حاج قربون» معروف هیأتی‌ها را دارد که می‌تواند سنت را از مسیر کانالیزه شده و شاگرد ـ استادی طی کند.
دوران مرثیه و حماسه مشابه دوران دفاع مقدس گذشته است
سیدی گفت: به دلیل نبود الگوی ایجابی برای مداحان یک مسأله پارادایمی و فضای فرهنگی داریم که معضل تمام فرهنگ شیعی است که حتی در عراق هم این التقاط را داریم؛ یعنی چیزی سرجای خود نیست. ما دوران مرثیه و حماسه را در دوران دفاع مقدس گذراندیم و به دوران مرثیه و موعظه که توسط مداحان سنتی به اخلاق فردی و مرگ و پندیات اختصاص پیدا می‌کرد، رسیدیم و امروز به این رسیدیم که مداح باید نسبت به مسائل اجتماعی هم حساس باشد. در شرایط کنونی محله و مسجد به معنای هویت سنتی وجود ندارد؛ بلکه آپارتمان‌نشینی است و ترافیک و رسانه روی ذائقه مردم اثرگذار بوده است بنابراین باید متناسب با آن کار کرد.
وی گفت: یکی از دلایل عدم جذب، ازهم گسیختگی ساختار فرهنگی در کشور است. ما در گذشته مسجد را در کنار بازار داشتیم؛ یعنی فرد برای رفع احتیاج خود به بازار می‌آمد و سر راه مسجد می‌رفت. الان فرد به موسسه، خبرگزاری و … نیاز ندارد و نیاز خود را با گوشی برطرف می‌کند و این هویت‌های مکانی و معنایی کمرنگ شده است. این هویت‌ها با تجربه رودررو، توام با عاطفه می‌شود همانطور که در دوران کرونا دیدیم حضور در هیأت با حضور مجازی بسیار متفاوت است.
این استاد دانشگاه افزود: سیدمهدی حسینی با اینکه به این مسائل التفات دارد، اما باز در آثار ۱۴۰۰ خود یا صرفاً مرثیه دارد یا مرثیه و ادعیه دارد یعنی در آثارش مثلا ادعیه ماه رجب آمده است. یعنی ادعیه را با ملودی و لحن محزون در قالب نوحه می‌آورد باید بداند مخاطب این آثار خیلی خاص است و قابلیت جذب حداکثری ندارد.
هر هیأت و مداحی باید کارویژه اجتماعی خود را تعریف کند
سیدی با بیان اینکه مقام معظم رهبری فرمودند که هیأت یک واحد اجتماعی است، بنابراین هر هیأت و مداحی باید در این فضا کارویژه اجتماعی خود را تعریف کند، گفت: به طور مثال آقای حسینی باید در یک منطقه و محله خاص در تهران متمرکز شود و مسائل مردم این منطقه را بشناسد و با ارتباط‌گیری با آنان برای حل مشکلات گام بردارد. برای این امر باید با افراد مسئله‌شناس که قومیت‌ها و مسائل را درک می‌کنند ارتباط بگیرد. البته که در هیأت‌ها در مناسبت‌هایی مانند محرم با افرادی مواجه هستیم که از شهرستان آمدند تا یک شب یا دو شب در مجلسی شرکت کنند و مجدد هم برمی‌گردند یعنی به تعبیری پروازی هستند چند روزی می‌آیند و می‌روند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه برای حل این مشکل ازهم گسیختگی ساختار فرهنگی یکی از راه‌حل‌ها بازگشت هیأت‌ها به مساجد است، گفت: یکی از مشکلات ما دور شدن هیأت‌ها و مساجد به دلیل نزاع جوانان و هیأت امنای سالخورده مساجد است. باید یک محور داشته باشیم نمی‌توان چند محور داشت زیرا موجب چندپاره شدن می‌شود. باید جغرافیای مکانی خود را براساس مسائل فرهنگی تعریف کنیم و نیازهای مردم را سوق دهیم. در گذشته در نمازجمعه‌ها کنارش بازارچه غیررسمی فرهنگی مانند کتابفروشی و حتی نیازهای روزمره مردم بود، هیأت‌ها باید نیازهای غیرمستقیم مردم را هم پوشش دهد تا بتواند انسجام فرهنگی و اجتماعی به وجود آورد.
حجت‌الاسلام جواد محمدزمانی شاعر و نوحه‌سرا
سیدمهدی حسینی می‌تواند بنای مداحی را ارتقا دهد
حجت‌الاسلام جواد محمدزمانی، شاعر و نوحه‌سرا در ادامه این نشست با اشاره به اینکه سیدمهدی حسینی دارای ویژگی‌هایی است که یکی از آن‌ها ارتباط با علماست، گفت: او مجالسی در حضور حجت‌الاسلام حسین انصاریان و آیت‌الله جاودان دارد و این انس قطعاً در ارتقای فرهیختگی سطح شخصیت و کارهای او اثرگذار است. برپایی مجالس هیأت در مدرسه علمیه امام خمینی(ره) نیز کار ویژه و شایان تحسینی است. برگزاری هیأت در حوزه علمیه بسیار سخت است مثلا در مسجد با پیرمردها مرتبط هستید، اما در حوزه کل طلبه‌ها پای مجلس شما هستند و این نیازمند صبر و دقت بسیاری است که قطعاً موجب رشد او می‌شود.
وی با بیان اینکه یکی دیگر از ویژگی‌های خوب تلفیق مداحی سنتی با مدرن است، گفت: کسی که صدای او را بشنود هم می‌تواند بگوید او مداح سنتی است و هم درجاهایی می‌تواند بگوید کار او مدرن است. یعنی او تلاش کرده هم در قالب سنتی بخواند و هم کار و قالب نو ارائه کند و این پیروزی او در مداحی است که نمونه‌اش اجرای موفق او در محضر مقام معظم رهبری در دیدار سالانه اخیر مداحان بود.
در نوآوری نباید بنای گذشته مداحی را منهدم کرد
محمدزمانی گفت: در مداحی نمی‌توان نوآوری نداشت و نسل امروز مطالبه‌اش از مداح و شاعر نوآوری است، اما در نوآوری باید توجه داشت که ما بنایی درگذشته داریم و باید طبقه‌ای به آن اضافه کنیم و نباید بنای گذشته را منهدم کنیم و خود برای ساخت بنای جدید اقدام کنیم. در این زمینه حسینی کارنامه موفقی دارد یعنی هم نوآوری دارد و هم نگاه به سنت‌ها دارد. مشخص است که او برای هرجلسه تولید دارد و زحمت می‌کشد یعنی از آن دست مداحانی نیست که بدون فکر وارد جلسه می‌شوند و پریشان‌خوانی می‌کنند. در محرم امسال او یک کار خوانده بود که «آمدم این شاه پناهم بده» که براساس شعر مشهور مرحوم حسان بود و در قالب سینه‌زنی خواند. این اثر تلفیق موسیقی سنتی و مدرن بود.
فیلم این اثر را اینجا مشاهده کنید:
حسینی توجه ویژه‌ای به اشعار حماسی دارد
محمدزمانی با بیان اینکه حسینی توانایی بسیار خوبی در القای شعر دارد، ادامه داد: حسینی از زبان بدن بسیار خوب استفاده می‌کند تا بتواند شعر را جابیندازد. در روزگار ما حماسه کمرنگ شده است اما حسینی توجه ویژه‌ای به اشعار حماسی دارد. نمونه آن نوحه «از خیمه علی شد عازم تا وایسه جلوی هر ظالم» که شعرش از حمید رمی است و بسیار خوب است یا اثر دیگر او «زیر علمت امن‌ترین جای جهان است» که بسیار با شرایط روز کشور متناسب بود.
حسینی در این بخش گفت: شعر نوحه «زیر علمت امن‌ترین جای جهان است» اثر محمدصادق باقی‌زاده و محمدرضا حسینی است. بیشترین آثار محرم امسال را وقت گذاشتیم و با آقای رمی تولید کردیم.
نوحه «زیر علمت امن‌ترین جای جهان است» را اینجا بشنوید:
پرداخت و توجه او به اشعار حماسی می‌تواند یک سنت ادبی شود
محمدزمانی اضافه کرد: آثار خوب امسال حسینی در اجرا هم خوب ارائه شده است و جمعیت هم استقبال کرده است یعنی او مسلط می‌خواند. در محرم و مناسبت‌های شلوغ گاهی مداح نمی‌تواند کار و سبک جدید را خوب ارائه کند زیرا بسیاری آثار بار اول خوانده می‌شود و شاید بار آخر هم باشد اما مستمع با آثار ایشان ارتباط می‌گیرد و همراهی می‌کند. این پرداخت و توجه او به اشعار حماسی می‌تواند یک سنت ادبی شود و دیگران را هم با خودش همراه کند.
این شاعر و نوحه‌سرا با اشاره به ضعف‌های شعری آثار امسال حسینی گفت: یک اثر داشتید با عنوان «بس که بدی کردم حسین خسته شد ازم» این نوع بیان اگر نبود بهتر بود. حسین خسته شد با مبانی شیعی سازگار نیست.
افراط در قتلگاه‌سرایی یکی از مشکلات اساسی مداحی امروز
وی با اشاره به اینکه یکی از مشکلات اساسی مداحی‌های امروز افراط در قتلگاه‌سرایی و قتلگاه خواندن است، گفت: مقام معظم رهبری یک مرتبه فرمودند برخی مقاتل خواندنش حتی اگر مستند هم باشد وهن اهل بیت(ع) است و نباید هرجایی خواند. یک مرتبه مداحی نزد ایشان نوحه‌ای خواند با این مضمون که خاکستر برسر امام سجاد(ع) ریختند که لابلای آن آتش بود و رهبری فرمودند این موضوع که در مقاتل نیامده است اگر هم در مقتل بود نباید خواند.
محمدزمانی اضافه کرد: مداحان گذشته جمله پایانی شان این بود که والشمر جالس علی صدره یعنی بعد از این اتفاق مسائل بسیاری رخ داده است اما مسائل را باز نمی‌کنند تا پرده‌دری شود زیرا کارکرد تربیتی هم ندارد. گاهی در اثر بیان این مطالب برخی ناآگاه می‌گویند در حمله مغول که جنایت‌های بیشتری شد! نباید اجازه دهیم این مقایسه‌ها صورت بگیرد بلکه ما تنها باید جایگاه رفیع این خانواده را نشان دهیم تا در ازای تبیین آن، افراد حاضر نباشد یک زخم بر این پیکر بیفتد و با بیانش دق کنند.
اشعار حرمی و متناسب شب جمعه خوب است و اما نباید از مسائل اساسی عاشورا غافل شد
این شاعر و نوحه‌سرا با بیان اینکه باید قتلگاه‌سرایی و قتلگاه‌خوانی را تعدیل کنیم در برخی آثار حسینی هم این قضیه موجود است اما این ایراد به شاعران برمی‌گردد، گفت: در کلیپ‌های با عنوان شبهای دلتنگی که منتشر می‌شود اثری دارید با عنوان «نمی‌توانم از حرم دور باشم» که تداوم مداحی‌های رایج کشور است و باید اسمش را گذاشت شعر حرمی و شب جمعه‌ای که بد هم نیست اما نباید صرفاً مداحی به این سمت برود و از مسائل اساسی عاشورا غافل شویم. اگر فردی بخواهد صرفاً با شنیدن این آثار شبهای دلتنگی امام حسین(ع) را بشناسد صرفاً افرادی را می‌بیند که دوست دارند کربلا بروند و امام حسین(ع) را هم نغوذبالله در حد یک کاروان دار می‌شناسد! اگر کلیپ‌های شبهای دلتنگی به سمت اشعار فاخر با روش‌های جذاب برود، خوب است.
وی افزود: یک نوحه‌ای دارید که براساس یکی از آثار آقای سالار عقیلی است. «چه بگویم نگفته هم پیداست» این اثر زمانی که خوانده می‌شود القای آن موسیقی را می‌کند و خوب نیست.
محمدزمانی در پایان سخنانش تصریح کرد: سیدمهدی حسینی را در عرصه مداحی دارای یک افق روشن می‌دانم که می‌تواند با نوآوری‌ها در سنت مداحی اثرگذار باشد و بنای مداحی را مرتفع کند.
شعر هیأت نیاز ندارد با ابزار و آلات نوین و مدرن امروزی همراه شود تا فراگیر شود
محمود حبیبی کسبی، شاعر، سومین منتقد این میزگرد بود که در ابتدا با بیان اینکه چه بخواهیم یا نخواهیم شعر به ما هو شعر قابلیت رسانه‌ای خود را از دست داده است، گفت: زمانی در این کشور یک غزل یا قصیده، یک پادشاه را از تخت سلطنت به زیر می‌کشید و یا سرنوشت جنگی را تغییر می‌داد اما در روزگار ما دیگر این چنین نیست و هنرهای صنعتی مانند سینما و موسیقی و … جای شعر را گرفتند.
وی افزود: در روزگار ما شعرهایی قابلیت اثرگذاری دارد که بتوانند با ابزارهای پسامدرن تلفیق شوند. مثلا شعر با موسیقی خوانده شود یا در فضای مجازی شخصیتی خاص آن را بخواند و یا با شیوه‌های دیگر فراگیر شود اما شعر شیعی یا هیأت به دلیل آن‌که رسانه‌اش مستقل و همخوان با آن است، شرایط متفاوتی دارد. شعر شیعی یا به روایت دقیق‌تر شعر هیأت، نیاز ندارد با ابزار و آلات نوین و مدرن امروزی همراه شود زیرا وابسته به رسانه خود است.
چرا باید نسبت به شعر هیأت حساس بود؟
حبیبی کسبی گفت: یک کتاب در روزگار ما تیراژی در بهترین حالت در حد هزار جلد دارد. یک مداح مانند سیدمهدی حسینی زمانی که شعری را می‌خواند در همان لحظه چند هزار شنونده دارد که برابر با میزان چاپ دهها کتاب است، بماند که اثر او ممکن است در فضای مجازی صدها هزارد بیننده و شنونده دیگر هم داشته باشد. بنابراین باید روی شعر هیأت حساس بود و مته به خشخاش گذاشت. با شعر هیأت افراد بسیاری گریه می‌کنند، آن را حفظ کرده و تکرار می‌کنند و عقاید خود را از آن می‌گیرند.
این شاعر با بیان اینکه شعر شیعی از لحاظ کمی رشد داشته است اما از لحاظ کیفی نه، صرفاً در موارد معدودی رشد کرده است، گفت: این عدم تطابق جای تاسف دارد. اساساً هنر نیازمند خلاقیت و نوآوری است اما شاعران ما در مواقعی ساحت ابداع را با بدعت اشتباه می‌گیرند و دچار بدعت عقیدتی و هنری می‌شوند. در روزهای گذشته شاهد انتشار نماهنگی از سوی یکی از مداحان بودیم که دیگر آواپردازی و آکاپلا نبود و رسماً در آن گیتار زده بودند، آیا این مدل آثار استودیویی بدعت نیست؟
در شعر هیأت فقدان شاعرانگی را شاهد هستیم
وی با بیان اینکه ضعف‌های ادبی در آثار ۹۰ درصد شاعران و ۱۰۰ درصد نوحه‌سرایان وجود دارد و متاسفانه نوحه‌سرایان خود را بی‌نیاز از آموختن شعر می‌دانند و زمانی که مورد نقد قرار می‌گیرند، می‌گویند نوحه است دیگر و یا برخی از شاعران به بهانه جذب جوانان در توجیه تنزل سطح ادبی و معرفتی اشعار می‌گویند جوانان شعر فاخر را نمی‌فهمند، در حالی که مداحان هرزمان به شعرای قدیم یا اشعار فخیم معاصر رجوع کرده‌اند، اثرشان بسیار مورد توجه قرار گرفته، گفت: در شعر هیأت فقدان شاعرانگی را شاهد هستیم. برخی از دوستان تصور می‌کنند صرفاً ناظم تاریخ هستند و باید تواریخ و مقاتل را نظم کنند و هرجایی هم کم می‌آورند خود با زبان حال به آن اضافه می‌کنند. کلمات در اشعار دارای فرهنگ هستند و صرفاً دارای معنای لغوی نیستند. قرمز و سرخ یک معنا دارند اما در شعر مترادف هم نیستند.
حبیبی کسبی گفت: متاسفانه در روزگار کنونی در اشعار بیش از اندازه به حضرات معصوم(ع) نزدیک شده‌ایم و رابطه امام و مأموم به عاشق و معشوق زمینی مبدل شده است. مصمون اکثر اشعار هم فقط شده درخواست از امام که من را به کربلا ببر. البته اکثر اشعار سیدمهدی حسینی از این ایرادات بری است. در نوحه‌های او شاید در برخی از ابیات این ایراد موجود باشد و آثار او از لحاظ عقیدتی سالم است. مشکل آثار او بیشتر در حوزه مسائل فنی و ادبی است.
مستمع در جلسه حسینی بسته فرهنگی کامل دریافت می‌کند
این شاعر گفت: سیدمهدی حسینی برخلاف مداحان جوان پسند به شیوه سنتی وفادار است. او در مجلس روضه، زمینه، نوحه، در آخر هم شور می‌خواند، برخلاف برخی مداحان که بعد بسم‌الله شور می‌خوانند. در جلسات حسینی، مخاطب یک بسته فرهنگی کامل دریافت می‌کند که یکی از دلایل آن استفاده از تجربیات پیشکسوتان است. گاهی جنس صدا و تحریرهای او شبیه حاج حسن خلج است و همچنین از حاج علی انسانی هم الگو گرفته است. البته حسینی در این الگوگیری‌ها از تقلید فراتر رفته و به سبک خود رسیده است.
وی با بیان اینکه حسینی اهل فاش‌خوانی در شعر نیست، تصریح کرد: در مقایسه آثار او با اشعار امروز می‌توان گفت قابل تامل و قابل دفاع است، اما در مقایسه با وضعیت ایده‌آل باید بگوییم با نقطه اوج فاصله دارد. ضعف‌ها و قوت‌هایی در نوحه‌ها و شعرهای مورد استفاده ایشان دیده می‌شود که در همین راستا چند مثال اشاره می‌کنم. او در شب سوم محرم امسال از حافظ شعری می‌خواند که بسیار عالیست. او این شعر را می‌خواند «هر آن که جانب اهل وفا نگه دارد» که قابل تقدیر است و چه غزل خوبی انتخاب کرده است و به قول قدیمی‌ها مناسب‌خوانی داشته است. اساساً برخی اشعار حافظ را می‌توان در محرم خواند.
این روضه و شعرخوانی حسینی را اینجا بشنوید:
حبیبی کسبی ادامه داد: در برخی نوحه‌ها نیم ساعت مستمع سینه‌می‌زند اما عاطفه غلیان نمی‌کند. حسینی در شب هفتم محرم نوحه‌ای برای حضرت علی‌اصغر(ع) می‌خواند که بسیار عالیست. او در محرم اثری به نام غم مقدس دارد که کار خیلی خوبی بود.
اثر غم مقدس را اینجا بشنوید:
اشعار نوحه‌های امروزی عمدتاً دارای ایراد ادبی است
این شاعر تصریح کرد: حسینی در شب تاسوعای امسال نوحه‌ای بر وزن غزل «دیو چو بیرون رود فرشته درآید» خوانده است که شعر بلندی است اما انتخاب شعر هوشمندانه و با سلیقه بوده است. متاسفانه بسیاری از نوحه‌ها دارای سستی و کاستی ادبی هستند. مانند شعری که در قالب زمینه خواندید: «همه هست آرزویم برسم به بارگاهت» که در برخی ابیات دارای ایراد وزنی است.
وی ادامه داد: برخی از آثار ایشان دارای اشعار محزون است اما نوای او محزون نیست. مثلا اثری دارید با عنوان «بگرد تو حرم سیاهی را پیدا کن» شعر محزون اما نغمه شما شاد است. در برخی آثار فرازهای زیارتنامه‌ها خوانده می‌شود اما باید فراز به خودی خود موزون باشد تا ریتم بهم نخورد. به نظرم بهترین نوحه امسال حسینی نوحه «یا فارج الهم یا کاشف الغم/ شد هم و غمم ماه محرم» بود.
این نوحه را اینجا بشنوید:
حماسه در دوران کنونی پاسخگو نیست باید پندیات جایگزین شود
سید روح‌الله سیدی استاد دانشگاه در بخش دیگری از این نشست اظهار داشت: ما در دوران نظم اجتماعی هستیم و برای این دوران نمی‌توان حماسه سرود و باید دنبال قالب جدید رفت. پندیات می‌تواند جایگزین مناسبی برای شرایط کنونی باشد. در آثار سیدمهدی حسینی نوحه زیر علمت امن‌ترین جای جهان است به لحاظ نغمه زیباست و مخاطب در فضای رسانه‌ای امروز می‌پسندد و با شرایط کرونایی هم متناسب است.
وی افزود: در دهه هشتاد کمتر شاهد بودیم مداحان باهم بخوانند شاید صرفاً مشاهده می‌کردیم که حاج محمود کریمی با حاج محمدرضای طاهری بخواند اما امروز حاج محمود را کنار میثم مطیعی وسید مجید بنی‌فاطمه در بصره هم می‌بینیم یا حاج مهدی سلحشور به هیأت‌های خاصی در قم می‌رود و این رفت‌وآمدها خوب است و موجب تغییر ذائقه‌ها و انتقال تجربه می‌شود.
سیدی تصریح کرد: در میان منبری‌های کشور به مثال استاد رفیعی دارای مخاطب عمومی است و برخی منبری‌ها دارای مخاطب خاص هستند. حسینی نیز باید به دنبال این باشد تا فرهنگ عمومی را درگیر کند و تلاشش باید این باشد تا رصد بیشتری از ذائقه مخاطب داشته باشد. ما باید ادبیات تمدنی را ذیل جهاد تبیین بازتعریف کنیم. این التقاط ملودی مدرن و سنتی در آثار حسینی موجب می‌شود که او این سبک را مال خود کند اما باید ملاحظاتی داشته باشد زیرا این سبک را همه نمی‌پسندند.
نوحه «یا فارج الهم یا کاشف الغم/ شد هم و غمم ماه محرم» را بعد از ۳ سال خواندم
سیدمهدی حسینی مداح اهل بیت(ع) در بخش پایانی این میزگرد تصریح کرد: من در مجالس هیأت به خصوص عشاق‌الحسین(ع) سبکی را که می‌خوانم مورد مطالبه مردم است مثلا من امسال نوحه « یا فارج الهم یا کاشف الغم شد هم و غمم ماه محرم» بعد از ۳ سال که شاعرش سروده بود خواندم بسیار مورد توجه قرار گرفت. در هیأت عشاق با اینکه هر شب سبک های جدیدی خوانده میشد، ولی با این سبک تکراری شبهای پیشین، بیشتر همراهی میشد و تا می‌گفتم یا فارج الهم گویی جان می‌گرفتند. من در این هیأت ۱۰ شب یا فارج الهم خواندم که گویی تازگی داشت و شب عاشورا گویی گودال می‌خواندم و با آن اشک می‌ریختند.
وی در پاسخ به این سوال که با موسیقی به خصوص دستگاههای موسیقی ایرانی چه ارتباطی دارد، گفت: من از ۱۴-۱۵ سالگی تمام دستگاههای موسیقی ایرانی را شنیداری آموختم و به آن‌ها مسلط هستم شاید اسم آن را ندانم اما مسلط هستم. در محرم فضا برای مانور روی دستگاههای موسیقی کم است زیرا مردم به دنبال گریه کردن هستند. در بحث موسیقی شاعر زمانی که نظری می‌دهد سعی می‌کنم با او همراهی کنم اما خودم به فضای هندی، عربی و ترکی تمایل بیشتری دارم.
من از رسانه گریزان هستم!
حسینی با اشاره به اینکه اشتغال دارد و تحصیلات گرافیک کامپیوتر دارد، گفت: من مداح دعوتی نیستم. من از رسانه گریزان هستم زیرا تصور می‌کنم با رسانه کدر می‌شوم و دیگر آن ظرفیت اصلی خود را ندارم. در جلسات ما زمانی که دوربین می‌آید و یا می‌گویند دوربین فلان شبکه آمده است، حس می‌کنم حال جلسه تغییر می‌کند و زمانی که دوربین جمع می‌شود مردم گویی فرق می‌کنند. خود من هم شرایط این چنینی دارم. واقعاً رسانه کار را خراب می‌کند البته قبول دارم در این فضای مسموم رسانه‌ای باید کار تولید و منتشر کرد اما تلاش می‌کنم صوت و فیلم تمام جلسات بیرون نیاید.
مستمع در محرم قیاس می‌کند فلانی این را خواند یا فلانی آن را خواند!
وی با بیان اینکه من تلاش می‌کنم برای امام حسین(ع) بخوانم اما متاسفانه مستمع در محرم کارش قیاس کردن شده است و فرضا می‌گوید فلانی شب سوم اینطور خواند یا فلانی ضعیف خواند مگر کار من خوانندگی است! در اینستاگرام دیدم مسابقه راه می‌اندازند کدام نوحه بهتر است مگر عصر جدید است؟! تصریح کرد: متاسفانه فضای مسمومی در هیأت ها و مداحی داریم. من در برنامه جهان‌آرا مطلبی را مطرح کردم بلافاصله افرادی شروع کردند به فحاشی کردن برای همین از رسانه فراری هستم اما از طرفی هم افرادی به من می‌گویند اگر سکوت کنید دیگران حرف خواهند زد.
حسینی با بیان اینکه در حال حاضر در میدان مداحان و پیشکسوتان فردی را نداریم که از لحاظ ادبیات، اخلاق و مقتل و علم سرآمد و جامع باشد، گفت: همه مطالب را نمی‌توان از یک بزرگتر گرفت باید همه بنشینند و صحبت کنند. این روزها جلسه برای مداحی زیاد برگزار می‌شود اما چه خروجی و ثمره‌ای دارد؟
در تهران هیچ هیأت شخصی ندارم و نمی‌خواهم زیر بار سنگین هیأت داری بروم
این مداح اهل بیت(ع) با اشاره به اینکه من در تهران هیچ هیأت شخصی ندارم و به این امر هم اعتقادی ندارم زیرا در پی نظر دادن نیستم و آن را موجب تفرقه می‌دانم و از سویی نمی‌خواهم زیر بار سنگین هیأت داری بروم، البته اگر وظیفه و تکلیف خودم بدانم، سعی می کنم با قوی‌ترین قدم پا به این میدان بگذارم، گفت: هر زمان حال و فضا باشد به جلسات هیأت عشاق الحسین، موج الحسین، جلسات استاد انصاریان یا استاد جاودان می‌روم و حتی گاهی خودم را دعوت می‌کنم یعنی زنگ می‌زنم من امشب بیایم؟ من مداح دعوتی نیستم.
وی با بیان اینکه قبول دارم روضه گودال زیاد شده است، اما من در جلسات خودم می‌دانم مستمع چه زمان آماده شنیدن روضه گودال است، گفت: گاهی شرایط هیأت به سمتی رفته است که مستمع به لطمه زدن افتاده است در این زمان ایرادی نمی‌دانم وارد روضه گودال شوم زیرا در زیارت مطلقه امام حسین(ع) هم داریم.
از حاج قربون بسیار آموختم!
حسینی تصریح کرد: تلاش کردیم مناجات‌خوانی مغفول نماند. سال قبل ۲۵ شب مناجات گرفتم که بسیار هم خوب بود. با حاج قربون ارتباط نزدیکی دارم. او اهل سکوت است و من تلاش کردم تصویری از او آموزش ببینم البته نکاتی را هم به ضرورت می‌گوید. در حوزه علمیه چند طلبه هستند که در امور مختلف به من مشورت می‌دهند و این برای کار ما بسیار مهم است.
این مداح اهل بیت(ع) در پایان سخنان خود گفت: هیأت ما خانوادگی است و اگر در پوستر هیأت اعلام کنیم مجلس ویژه برادران است نیمی از جمعیت ریزش خواهد کرد زیرا افراد با خانواده خود حاضر می‌شوند و با این علم تلاش داریم تا محتوای لازم ارائه کنیم.
فیلمی از این نشست را اینجا مشاهده کنید:
نشست‌های تخصصی آهات که به تحلیل هنری و اجتماعی عزاداری‌های ۱۴۰۰ می‌پردازد، به همت گروه فرهنگ خبرگزاری فارس، گروه فرهنگ و هنر دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) و هسته احیاء امر مرکز رشد این دانشگاه در فارس برگزار می‌شود. در برپایی و ترویج و اشاعه این جلسات، مجموعه‌های دیگری از جمله شورای فرهنگ عمومی کشور، جامعه ایمانی مشعر، بنیاد دعبل خزاعی، مؤسسه فرهنگی هنری شهرستان ادب و مؤسسه فرهنگی عقیق نیز همکاری دارند.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه